Wielu klientów zadaje pytanie o przedawnienie roszczeń. Zawsze takie pytanie pojawia się w przypadku kredytów frankowych, które zostały już zamknięte w przeszłości. Do specyficznej regulacji dotyczących kredytów frankowych jeszcze wrócę.
1. Czym jest roszczenie?
To pytanie często zadaję na rekrutacjach (właściwie zawsze).
Nie wchodząc w meandry definicji ustawowych, roszczeniem nazywamy żądanie działania lub zaniechania od określonej osoby. Nie każde roszczenia ma charakter finansowy ale takie są powszechne skojarzenia.
2. Czym jest przedawnienie?
Instytucja prawna pojawiła się w ramach kodyfikacji cesarza Justyniana (V w. n.e.). Dawniej, jak i dzisiaj cel tej instytucji jest podobny. Po określonym czasie, w przypadku braku działań uprawnionego, dłużnik może założyć, iż jego długu już nie ma.
I znowu nie wchodząc w prawne definicje przedawnienie nalezy określić jako możliwość uchylenia się od konieczności zaspokojenia roszczenia z powodu upływu terminów przewidzianych prawem (pomijam aspekt prawa karnego). Przedawnienie została uregulowane w Kodeksie cywilnym (art. 118 i nast.) natomiast warto podkreślić, iż pojawia się ono również w dalszych częściach tej obszernej ustawy (w szczególności w zakresie poszczególnych umów nazwanych) oraz często w innych aktach prawnych. Kodeks cywilny reguluje kwestię przedawnienie roszczenia majątkowego. Należy również wskazać, iż pewne typy roszczeń w ogóle nie ulegają przedawnieniu. Przykładem takiego roszczenia są uprawnienia przysługujące pracownikowi w związku z przysługującym m urlopem.
Czy aby tak jest na pewno, że po upływie terminu roszczenie przestaje istnieć? Do niedawna w ogóle takich regulacji nie było, po upływie terminu przekształcały się w tzw. zobowiązanie naturalne, czyli roszczenie nadal istniało, ale nie było możliwości jego dochodzenia przy wykorzystaniu imperium państwa. Wykorzystywały to podmioty trudniące się windykacją, które potrafiły dochodzić wierzytelności sprzed nawet 20 lat. Kilka lat temu pojawiła się zmiana i w przypadku konsumentów roszczenia przestają obowiązywać.
3. Kilka kluczowych aspektów
Poniższe informacje, są natury niezwykle ogólnej, bo zagłębienie się w szczegóły doprowadziłoby do znacznego zwiększenia objętość tego opracowania.
a. Terminy (obowiązujące od 13 kwietnia 2018 r., do roszczeń powstałych przed tą datą stosuje się brzmienie przepisów sprzed nowelizacji):
- 3 letni termin przedawnienia dla roszczeń związanych z prowadzeniem działalności gospodarczej oraz roszczenia okresowe
- 6 letni termin przedawnienia dla pozostałych roszczeń majątkowych,
- 6 letni termin przedawnienie roszczeń z orzeczeń sądowych, ugód sądowych (w tym również zawartych przed sądem polubownym lub mediatorem)
b. Obliczenie terminów:
Od pierwszego dnia, kiedy roszczenie stało się wymagalne (pierwszy dzień, kiedy można było się domagać spełnienia roszczenia), a koniec to jest koniec roku kalendarzowego, w którym upływa termin. Wyjątkiem jest przedawnienie orzeczeń sądowych czy ugód sądowych, gdzie bieg terminu startuje od momentu uprawomocnienia się orzeczenia i kończy po okresie 6 lat a nie na koniec roku kalendarzowego.
c. Przerwanie terminu przedawnienia:
Następuje przez czynność przed sądem lub innym organem powołanym do załatwienia sprawy oraz przez uznanie długu
4. Przedawnienie w kredytach frankowych
Banki postulują, iż w przypadku roszczeń z kredytów frankowych zastosowanie mają mieć przepisy ogólne.
Trybunał Sprawiedliwości UE oraz polskie sądy mają inne zdanie na ten temat.
Przedawnienie roszczeń banku, następuje w terminach ogólnych, które dla banku wynoszą 3 lata od końca roku kalendarzowego, w których nastąpiła określona czynność.
Przedawnienie dla konsumenta, który jest klientem (względnie byłym klientem banku) w ogóle jeszcze może nie wystartować, pomimo rozpoczęcia biegu terminu przedawnienia dla banku, a nawet jego zakończenia.
Dlaczego? Wedle orzeczeń TSUE start terminu przedawnienie następuje w momencie, kiedy konsument dowiedział się o wadliwości umowy (mowa tutaj o nieważności jej zapisów).
Jaki jest moment nabycia tej wiedzy?
Część polskich sądów w orzeczeniach wskazuje, iż momentem tym jest zasięgnięcie porady prawnej od profesjonalisty (np radca prawny). W mojej ocenie, taki termin jest mocno subiektywny, tym samym uważam, że start terminu przedawnienia następuje w momencie złożenia do banku reklamacji, którą przewiduje Prawo bankowe. Termin ten jest łatwy do wykazania i jednocześnie niemożliwy do kwestionowana przez bank.
Termin dla konsumenta wynosi 6 lat, liczony od końca roku kalendarzowego, w którym złożono reklamację.
Co z tymi zamkniętymi kredytami frankowymi? Oczywiście można dochodzić roszczeń od banku. Dotyczy to nawet sytuacji, kiedy kredyt bankowy został zamknięty lata temu. Skoro konsument nie miał świadomości związanej z tym, że w jego umowie znajdują się zapisy powodujące nieważności, to pomimo, że umowa uległa wykonaniu, to bieg terminu przedawnienie nie wystartował. . Roszczenia mogą być również dochodzone jeszcze przez wiele lat w przyszłości. Niewątpliwie inny będzie charakter samego żądania, nie dochodzimy nieważności umowy, tylko roszczeń majątkowych związanych z umową, która okazała się nieważna.
Autor
Radca prawny
Maciej Osiewacz